Wednesday, 5 October 2016

Furayaasha Sirta Barbaarinta

Qeybta 2aad:

Iminka waxaan rabaa inaan gunta u galo dhowr qodobo aan u arkay inay gacan ka geysaneyso dhisidda jiil wacyi aqooneed leh oo dalku beri yeesho, waxa ayna xoogga saareysaa qaabka xariirka ardayga, waxa uu baranayo, macalinka, dugsiga, waalidka iyo degaanka uu ku yaal dugsiga, waxaana ka bilaabayaa qeybta khuseysa ardayga.
Casharrada uu qaadanayo ardayga waa inaaney ku koobnaan qaabki qadiimiga ahaa ee ardayga fasalka intuu fariisto dabadeedne uu qaato cashar 45 daqiiqo macalinka uun hoggaaminayo, ee waa inay casharradu noqdaan mararka qaar buugga tixraaca wax ka sarreeya. Tusaale ahaan maaddooyinka qaar sida sayniska; ardayda waxaa la siinayaa mowduuc, dabadeedne muddo ayaa loo qabanayaa, waxa ay ka soo sameynayaan baaris, tijaabooyin toos ah iyo doodo, gunaanadkine waxa ay ka diyaarinayaan qoraal diyaarsan, dabadeed waxaa loo ballaminayaa dad ku takhasusay waxa ay tijaabada ku sameeyeen (tusaale: Kimistariga), waxa ayna yeelanayaan dood furan oo waxa ay sameeyeen ku saabsan, si aqoonta ay soo heleen iyadoo cilmiyeysan maskaxdooda ugu dhagto.
Kuma eka maaddooyinka sayniska ah ee maaddo kasta meeshi looga baahdo ayaa qaabkan lagu sameyn karaa, tusaale kale; maaddada taariikhda: ardaydu waxa ay soo uruurinayaan taariikhda magaalada ay ku noolyihiin ama shakhsiyaad caan ah oo aan manhajka ku jirin, dabadeedne iyagoo isticmaalaya internet, buugaag ama wareysiyo toos ah oo ay la yeeshaan dadka aqoonta u leh, waxa ay ugu dambeynti ka sameynayaan qoraal diyaarsan.
Waxaa kaloo hababkan casriga ah ka mid ah in la sameeyo koox ka kooban macalimiin tababarayaal ah oo ardayda barayo habka wada-shaqeynta, xallinta khilaafaadka, maareynta isu imaatinnada iwm, dabadeedne koox kastaahi la siinayo waajib ay soo xallineyso. Nidaamyada la adeegsan karo oo ardayda la barayo marka hore waxaa ka mid ah: the six hats ama lixda koofiyadood waxa loo yaqaan, iyadoo koox kastaahi ka koobnaaneyso ugu yaraa shan ugu badnaane toban, dabadeedne qof kastaahi uu matalayo kaalin muhiim ah. Nidaamkan marka ay fahmaan ayay ku shaqeynayaan, waxayna faa’iidada tababarkan ardayga u suura galineysaa inuu u adeegsado xaafadiisa, reerkiisa iyo asaxaabtiisa haddii uu la kulmo arrin u baahan xallin, taasoo ka dhigeysa inuu waddanka helo jiil si cilmiyeysan wax u xallin kara waxna hoggaamin kara.

Waalidka carruurtan dhalay iyo dadka masuulka ka ah waxa ay u suuragelineysaa inay qiimeyn ku sameeyaan  ardayda, iyagoo baaraya meelaha uu ku xoogganyahay arday kasta iyo halka uu ku liito. Waalidiinta, macalimiinta iyo ardaydaba waxa ay si hoose u qiyaasi karayaan ardayga iyo horumarka uu sameynayo maalinba maalinta ka dambeysa iyo inaanu ku dhicin khaladaadki ay horay ugu dhaceen, islamarkaana sare u qaado heerka iskoorkiisa marba marka ka dambeysa. Waxaa jirta in berigii hore ardayga meelaha uu ku liito la oran jiray xoogga ha saaro, balse habkaas inuu khaldanaa ayaa la xaqiijiyay, meelaha uu ku fiicanyahay inuu sii xoojiyo, meelaha uu ku liitane yara kabo, habkaas ayaa iminka aad loo daneeyaa. Tusaale ahaan: arday ayaa waxa uu ku fiicanyahay maadada xisaabta, waxa uuse ku liitaa taariikhda, waxaan sameyneynaa inaan koorsooyin dheeri ah ugu dirno oo uu ku baranayo xisaabta, tan taariikhda ahne aan isku dayno inuu yara wanaajiyo ilaa heer baasitaan. Arrintan waxa ay keeneysaa in ardaygaas uu berrito ku soo baxo ama aan loogu geli karin xisaabta, berritane uu ku takhasusayo, haddiise aan xoogga saari laheyn taariikhda waxaa imaan laheyd in heerkii uu xisaabta ka gaari lahaa hoos udhac ku yimaado, taariikhdane uu wax ku soo kordhin waayo. Maaddada aad ku fiicantahay waa tii ku soo saari laheyd ama lagaaga dambeyn lahaa ee waqti dheeri ah geli, tan aad ku liidatane inaad heer macquul ah gaarsiisid isku day, waqti kalese yaaney kaa lumin.

La Soco Qeybta 3aad

1 comment:

Anonymous said...

Aad ayaad u mahadsantahay Dr.Insi, macluumaad badan ayaan ka helnay, inshaa allaah qeybaha dhimmane sidaa oo kale ayaan rajeeneynaa.