Sirta Nolosha 3: Raggu maxay gayaankood ku xushaan?

Qeybta 2aad:-

 

Haddaba haddii sidaa loo kala fogyahay, waxaa nala gudboon inaan ka hadalno maxaa quruxda lagu qiimeeyaa oo ay raggu ku eegaan gabadha.

Jirka: muuqaalka jirka, sara joogga, dhererka, buuxsanaantiisa ama caatanimadiisa, kala shubnaashaha xubnaheeda iwm. Iyadoo qolo walbaahi ku saleyneyso dhaqankooda, waxaanse rabaa inaan wax ka dhaho xubnaha ugu badan ee quruxda gabadha laga eego.

1.      Wejiga: waa meesha ugu horreysa ee indhuhu qabanayaan, waxa uuna door weyn ka cayaaraa quruxda gabadha, waayo waxaa ku yaal xubno aad u muhiim ah, sida:-

1. Indhaha: tilmaamo badan ayaa laga bixiyaa quruxdooda, sida inay cadyihiin, wiilkoodu madawyahay, buluug yahay ama beey leeyahay iwm. Si kastoo la tilmaamaba waxaa shaki la'aan ah inay yihiin quruxda dumarka xubno aad usoo saara.
2. Sunniyaha: waa labada baar ee dusha sare kaga xeeran labada indhood, waxa ayna soo saaraan quruxda indhaha, qolaba si ha u tilmaantee waxaa la tilmaamaa kuwa madow oo haddana dhuuban inay yihiin quruxda. Waana tan uu Axmed Cali Cigaal leeyahay:  '' …  sunniyaha bil dhalatiyo sida qaanso lagu dhigay '', dumarkana badanaa waxaynu aragnaa iyagoo sunniyaha jara si isu qurxiyaan.
3. Bushimaha: dibnaha waxaa la tilmaamaa midabkooda, jileecooda, adeeggooda, yaraantooda ama weynidooda
4. Dhabanka: sida kuwa kore qoloba si bey utilmaantaa quruxdiisa, sida; buuxsanaantiisa, dhuubnaantiisa ama shubnaashihiisa, midabkiisa iwm
5. Sanka: badi dadyowga waxa ay tilmaamaan sanka qoran ama tooxan, waana xubin aad ubisha quruxda gabadha.qarniga aynu joogno ee casriga tiknoloojiyada ahna waxaa quruxda lagu sii bilaa qalliimo casri ah gaar ahaa kan qurxinta ama plastic surgery, sankana waxa uu nasiib u helay inuu noqdo mid kamid ah xubnaha ugu badan ee qalliimadaas lagu sameeyo.

Ururka dhaqaatiirka qalliinka qurxinta ee Mareykanka (American societies of plastic surgeons) warbixin ay kaga hadlayeen shanta xubnood ee ugu badnaa oo qalliinkaas lagu sameeyay sanadki tegay waxa ay kala ahaayeen:

·         Naasaha (giijintooda)

·         Sanka (qurxinta qaabkiisa)

·         Bushimaha (yareyntooda ama weyneyntooda)

·         Qurxinta isha daboolkeeda (maqaarka ku dahaaran isha)

·         Weji giijin (waxaa laga baabi'inayaa miinta ama canyayuubka)

Shantaaas uguma sareysa oo qura dhanka dumarka, balse dhanka raggana way ugu sareeyaan, waxaase ay ukala horreeyaan sedan:

·         sanka

·         isha daboolkeeda

·         bushimaha

·         naasaha oo la yareeyo

·         weji giijin

Waxaa warbixintaas inooga cad in shantaas xubnood afar ka mid ah ay ku yaaliin wejiga, weliba tan shanaadna ay tahay xubin ka mid ah kuwa quruxda dumarka. Waxaase yaab leh in ragguna aaney meesha ka marneyne ooy isla shantaas dumarku qurux darteed usameeyaan ay iyana ugu sarreyso.

Sidoo kale xubnaha wejiga la xariira waxaa ka mid ah; timaha iyo qoorta. Wejigu waa xubin uu nabigeena NNKH uu inaga reebay in dhib la gaarsiiyo ama wax xun lagu tilmaamo, xadiiska uu weriyay Imaam Axmed ee kahadlayay xuquuqda gabadhu ku leedahay ninkeeda, waxaana ku jiray (…., Wejiga haka garaacin, wax xun na haku tilmaamin, ….), taasoo micnaheedu yahay inaanan gabadha ku dhihin hadallo xun sida; wejigaada allaha xumeeyo, ama ereyo ay soomaalidu adeegsato sida; wejigaa ha gubto iwm.

Wejiga iyo xubnaha ku yaal oo quruxda ugu badan siiya gabadha waa muraayadda ay wadato, haddii qof qurux tilmaamayana waxa uu marka ugu horeysa tilmaamaa wejiga iyo xubnaha ku yaal, siduu doono ha u tilmaamee. Waxaana garan kareynaa qiimahooda markaan eegno suugaanta ay ummadi leedahay ee quruxda dumarka lagu sifeynayo.

Haddaba maadaama uu wejigu qiimahaas leeyahay, gabdho badan ayaa si ay u gaaraan astaamo ay isleeyihiin quruxda ayaad ku gaareysaan awgood waxa ay marsadaan dawooyin la isku caddeeyo, taasoo waxyeello u geysata jirkooda, midabkooda  qaaliga ahna ku bah dila sidaa.

Walaasheyda soomaaliyeedey midabka uu Ilaah kuu dhaliyay waa midka ugu qaalisan dunida, sidaada ayaadna ku qurux badantahaye ha isticmaalin dawooyinka ama kareemyada la is mariyo, adigoo caddaan raadinaya. Waxaanse rabaa si aad ugu qanacdid taladeyda inaan soo qaato diraasad ay qortay hay'adda mareykanka u qaabilsan cuntada iyo dawada (food and drug administration  FDA). Warbixinta ayay ku sheegtay in kareemyada la isku caddeeyo ay ku jiraan walxo kiimikaad oo waxyeello ba'an gaarsiiya qaab dhismeedka maqaarka iyo weliba caafimaadka guud ee jirka, waxaana ka mid ah curiyeyaal bir ah sida; mercury iyo lead oo ka mid ah walxaha suntan ah ee caafimaadka waxyeelleeya, waxaa kaloo ku jira noole ilm aragti ah sida bakteeriya. Dr Charles Lee oo la taliye sare u ah FDA waxa uu ku xusay warbixintaas in '' curiyaaha Mercury ee ku jira kareemyadaas uu waxyeello u geysto xubnaha muhiimka ah ee  jirka sida; kilyaha iyo hab dhiska dareen wadka dhexe, isla markaana uu wax udhimmayo korista ama sameysanka maskaxda ee uur ku jirta iyo carruurta yar yar''. Sidoo kale khabiirka cilmiga suntan ee FDA Dr. Mike Bolgen waxa uu ku sheegay warbixintaas in '' dadka gaar ahaan carruurta  uu mercury ga jirkooda ku geli karo iyagoo taabta hooyadood marka ay marsato ama la joogistooda iyo weliba neefsigaba''.

Sidoo kale FDA warbixinteeda kuma koobneyn oo qura kareemyada la marsado'e waxaa kale oo ku jiray waxa loo yaqaan rooseetada ay dumarku ku caseeyaan bushimahooda, waxa ayna sheegtay in baaritaan ay sameysay ay ku ogaadeen in dhammaan samballadii tijaabada laga qaaday uu ku jiro curiyaha suntan ah ee Lead, taasoo iyana ah fajaciso dumar badani ka yaabisay, waayoo rooseetada waxaa marsada inta badan dumarka oo qurux ka raadsha.

Haddaba waxaan jeclahay inaan iminka waxyar ka tilmaamo qaab dhismeedka maqaarkeena si aan u qiyaasno dhibaatada ba'an ee ay u geysaneysanayaan walxahaas la is mariyo.

Maqaarkeenu waxa uu ka koobanyahay seddex dabaqad ama lakab oo is dulsaaran oo kala ah: 1. Epidermis                                 2. Dermis                                 3. Subcutaneous

Seddexdaa dabaqadood waxaa ku dhex yaala xididdo dhiig wada, dareen wadayaal, limfas, qanjidhada dhididka, jiridda timuhu ka soo baxaan, qanjidhada subkanta ah ee maqaarka u yeela saliidda,unugyo difaaca jirka ku shaqoleh kana qeyb qaata bogsashada boogaha, unugyada midabeeya maqaarka iyo kuwo kale.

Maqaarkeena waxa uu Allah usameeyay sifo u gaara oo ah inuu iscusbooneysiiyo, tusaale ahaan; dabaqada ugu sareysa (Epidermis) waxay isku cusbooneysiidaa 30 ki maalmoodba mar, haddii uu aad isku bedelo waqtigaas kordhid iyo hoos udhacba waxaa dhalanaya cudur.

La soco Qeybta 3aad...